Opvoeden zonder straffen is niet grenzeloos: hoe wij het aanpakken, met concrete voorbeelden!

Wij proberen op te voeden zonder straffen. Omdat wij het gevoel hebben dat straffen niet werkt, of toch niet voor het doel dat wij voor ogen hebben in onze opvoeding. Maar hoe werkt dat dan, opvoeden zonder straffen, en vooral lopen je kinderen dan niet gewoon over je heen en is een beetje gezag niet af en toe nodig?

---

Grenzeloos of net niet?

Wij proberen geen (arbitraire) straffen op onze kinderen toe te passen. Wil dat dan zeggen dat wij als ouders geen grenzen stellen? Nee natuurlijk niet. Grenzen aangeven is voor mij het allerbelangrijkste dat ik heb geleerd als mama. Je eigen grenzen en die van je gezinsleden leren kennen en leren respecteren, dat voorbeeld stellen voor je kinderen.

Voorbeeld van grenzen leren respecteren: mijn man houdt niet van lawaai, hij kan dat moeilijk filteren. Wij houden daar rekening mee, ook de kinderen. Hij hoeft dat maar 1 keer te zeggen. Automatisch zijn ze ook stiller als hij thuis is. Mooi toch. Rekening houden met elkaar?

Voorbeeld van grenzen leren aangeven: als ik moe ben of even een break nodig heb wil ik even alleen koffie drinken. De kinderen respecteren dat. Mits een duidelijke uitleg snappen ze waarop dat voor mij belangrijk is.

Dat lijken simpele dingen, je grenzen aangeven maar dat is het echt niet. Denk maar eens aan alle situaties waarbij er licht of zwaar over jouw grens gegaan is.
Bv thuis, bij familie, op het werk … Durf jij snel en duidelijk je grens aan te geven aan iedereen? Ik heb dat echt moeten leren. Ik heb mezelf echt krediet en tijd moeten geven, en eerlijk gezegd is het nu met momenten nog moeilijk.

Flink of stout?

‘We willen graag flinke kinderen die luisteren naar wat ik zeg’, hoor ik veel ouders zeggen. Maar wat willen we dan precies? Van mij hoeven ze niet in het gareel te lopen en blindelings te volgen wat anderen zeggen of willen; maar ik wil wel dat ze grenzen leren aangeven en respecteren, ook mijn grenzen als ouder. En dat ze dus luisteren naar wat ik te zeggen heb. Dat legt volgens mij de basis over hoe ze later met andere grenzen (of regels) omgaan of dat nu bij vrienden is, op school of nog veel later op het werk.

Maar wat dan met ‘stout’ gedrag? Hoe kan je dat afleren zonder te straffen? Dat hoor ik veel ouders vragen. Je kan ook hier weer afvragen, wat is stout? Is dat gedrag dat echt door en door slecht is? Daar geloof ik niet in, de mens en zeker een kind wil van nature het goede doen. En het goede is wat de primaire opvoeders (meestal de ouders) van hem verwachten. Maar om grenzen te leren kennen en respecteren moeten er dus ook wel grenzen afgetast worden. En dat gebeurt al vanaf de peuterleeftijd. Lees hier waarom dit een goede zaak is.

Terug naar ‘stout’ gedrag. Als ik dat dan echt moet definiëren zou ik het labelen als gedrag dat over onze grenzen als ouder gaat. Hoe pakken wij dat bij ons thuis aan? Wij doen dat evengoed door duidelijk grenzen aan te geven en vooral met te luisteren naar wat je kind wil bereiken met het gedrag. Wij labelen dat gedrag misschien in onze maatschappij als stout maar hoe is het bedoeld? Vraagt je kind aandacht en wil het gewoon even verbinding maken? Of wil hij experimenten? Of nog iets anders vertellen? Geef hem daar dan ook de ruimte voor maar binnen de grenzen van jullie gezin.
Zijn mijn grenzen als ouder naar mijn kind toe zinvol? Dat vraag ik mij zowat dagelijks af.

Voorbeeld van een zinvolle grens stellen: bv. ‘geen snoep voor het avondeten’. Waarom vind je dat belangrijk? Is dat belangrijk genoeg voor een strijd? Vertel dan aan je kind waarom. Is er ruimte voor onderhandeling? Laat dat dan toe, biedt alternatieven aan.

Werken met logische en natuurlijke consequenties

Uiteraard zijn er aan bepaald gedrag ook bepaalde consequenties gebonden. Maar wij gebruiken daarbij logische consequenties, die onze kinderen begrijpen. Niet arbitrair dingen wegnemen of straffen opleggen, daar leert je kind in mijn ogen niets van bij.

Voorbeeld van grenzen stellen door logische consequenties: wat hier al eens gebeurt is met stiften op het tafellaken tekenen. Laat ik dat toe? Nee uiteraard niet. Ik begin dan met te zeggen dat we dat niet doen, dan waarom niet (dat maakt vlekken, dient er niet voor enz) dan het alternatief (op papier, boekje …) En als laatste consequentie die het gedrag direct stopt: “als je op tafel blijft tekenen ga ik de stiften wegleggen. Want ik vind dat echt niet fijn als je dat doet. Dan krijg je van mij kleurpotloden.” Dan bied je een alternatief aan en ook een keuze.

In dit voorbeeld zitten al een aantal elementen van duidelijke en geweldloze communicatie:

• wat mijn grens is – niet met stiften op het tafellaken
• je grens aangeven met een ik-boodschap – dat is dan wat we noemen een liefdevolle grens, want het is iets wat ik niet leuk vindt of wat ik die graag heb
• wat het gevolg is van het gedrag – vlekken, mama die moet wassen, het tafellaken dat misschien niet meer proper geraakt dan
• wat de consequentie is – stoppen of de stiften gaan weg (een consequentie die duidelijk het gedrag rechtstreeks stopt, en niet bv ‘dan mag je geen tv kijken’ want dat heeft er helemaal niets mee te maken)
• alternatief aanbieden – je mag verder kleuren maar dan op papier/boekje met stiften en anders mer kleurpotloden
• ik label het gedrag bewust niet als stout, omdat ik het kind niet het gevoel wil geen dat het stout is, want dat is het ook niet. Het doet gewoon iets wat ik niet ok vindt (en vele anderen met mij natuurlijk). Het gedrag wordt duidelijk losgekoppeld van het kind en op een duidelijke manier aangepakt.

Dit soort consequenties komen voor kinderen heel erg logisch over en ze zullen die zich dan ook sneller eigen maken dan wanneer er arbitrair iets opgelegd wordt van buitenaf dat ze niet snappen. Zo kan je kinderen intrinsiek motiveren om het ‘juiste’ doen en om rekening te houden met je grenzen als ouder maar zeker ook om zelf op zo’n liefdevolle manier zijn eigen grenzen aan te geven.

---

Waarom vinden wij dit alles als ouders nu zo belangrijk??

Wel omdat we graag willen dat onze kinderen:
– leren omgaan met grenzen
– zelf grenzen leren aangeven
– respect leren hebben voor grenzen van anderen
– leren controle te nemen over het eigen gedrag
– logische consequenties kunnen inschatten
– intrinsiek gemotiveerd geraken om het ‘juiste’ te doen
– geen schrik of afkeer hebben van machtsvertoon
– zelfvertrouwen krijgen
– vertrouwen en respect hebben voor de medemens.

---

Wil je meer lezen?

Over natuurlijke consequenties? Klik hier.

Over waarom we beter niet dreigen tegen onze kinderen? Klik hier.

Over waarom opvoeden geen strijd is? Klik hier.

Over waarom de peuterpuberteit net goed is? Klik hier.

Over grenzen leren stellen en baas zijn over je eigen lichaam? Klik hier.

---

Vond je deze blog fijn om te lezen? Je doet me een groot plezier om hem te ‘liken’ en delen!

Ik blog ook over goed genoeg ouderschap. Wil je zelf ook meewerken aan de reeks bewust maar niet perfect ouderschap? Dan kan! Neem even contact met me op en ik geef je meer informatie.

SHARING IS CARING ❤